پایان‏‎نامه : خمس از دیدگاه فقیهان و مفسران

نویسنده: خوشخو٬ محمد رضا

استاد راهنما: عبدالکریم عبداللهی

مقطع: کارشناسی ارشد

استاد مشاور: حسین احمدی

رشته گرایش: فقه و مبانی حقوق اسلامی

دانشگاه: دانشگاه تهران

تاریخ دفاع: 1380

چکیده:

یکی از فروع دین و عبادات٬ خمس یا قانون ۲۰٪ است که در فقه شیعه به هفت چیز تعلق می گیرد که تقصیل آن در این رساله می آید. طبق تمام مذاهب اسلامی٬ غنایمی که بر اثر جهاد و یا از دارالحرب گرفته می شود و همچنین گنجها مشمول قانون ۲۰٪ ( خمس ) می گردد و در مورد معادن تنها مذهب حنفی همراه با شیعه قائل به وجوب خمس می باشد. قانون خمس در صدر اسلم نقش بسیار مهمی داشت. آیه مبارک خمس تنها آیه ای است که به صراحت مسئله خمس و وجوب آن را بیان می فرماید و از سیاق آن می توان دریافت که حق تعالی برای اهل بیت عصمت و طهارت به عنوان پشتیبانی اقتصادی و جواب ادای خمس را به پیشوایان معصوم علیهم السلام بر مسلمانان قرار داده است و از آنجا که قانون خمس در انقلاب ایران نیز نقش بسیار بسزایی داشت چه همین خمس باعث شد که حوزه های علمیه شیعه در طول تاریخ استعمار٬ استقال فرهنگی خود را همچنان حفظ کند و نه تنها زیر بار استعمار ابر قدرت ها و مهر ه های دست نشانده آنها نروند بلکه با کمال قدرت در برابر آنها بایستند و مبارزه کنند. این یکی از امتیازات شیعه در جهان است چه اغلب دانشگاهها و مراکز علمی حتی بیشتر مراکز فرهنگی برادران اهل سنت در اثر نداشتن استقلال مالی به ناچار استقلال فرهنگی نداشته اغلب وابسته به دولتها و سیاست های روزمره هستند و بی جهت نبود که دشمنان اسلام علی رغم تقلید خود از قانون خمس می کوشیدند تا آنرا در ایران ارتجاعی و غیر قابل اجرا جلوه دهند. به استناد آیه فوق در هفت مورد خمس واجب است : ۱۸- غنائم جنگی ۲- معادن ۳- گنجها ۴- جواهرات دریا ۵- مازاد مخارج سالانه ۶- زمینی که کافر ذمی از مسلمان بخرد ۷- پول حلال آمیخته به حرام. موارد فوق وجوب آن به وسیله آیات و روایات و اجماع ثابت شد که پس از بحث تاریخی و لغوی و اصطلاحی آراء و نظریات مفسران و فقیهان آورده می شود.

لینک